Herbestemming Commanderij Gruitrode

Op 29 september 2016 stonden er twee punten over de Commanderij in Gruitrode op de agenda van de gemeenteraad.  Het gemeentebestuur vroeg eerst de goedkeuring van het masterplan over de herbestemming van de Commanderij.  Daarna werd gevraagd om groen licht te geven voor de aankoop van de kasteelhoeve op deze site.  

De N-VA fractie stelde zich meerdere vragen bij het masterplan.  

Eerst een zinvol plan bedenken, dan pas kasteelheer worden

Een masterplan had er volgens de N-VA moeten zijn alvorens het kasteel in erfpacht werd geaccepteerd of werd aangekocht.  Dit werd in het verleden al door de N-VA fractie benadrukt. Het gaat toch niet op dat je je als gemeenschap engageert voor een project waarvan je niet weet hoeveel het zal kosten of waarvoor het moet dienen?  Hoewel de aankoop van het kasteel (10.000 euro) op het eerste zicht niet duur lijkt, blijkt de verbouwing tot een gebouw dat toegankelijk is voor het publiek en dat een meerwaarde kan betekenen voor de gemeenschap wel degelijk veel kosten met zich mee te brengen. Het gaat in realiteit immers om een kost van 2.000.000 euro, niet van 10.000 euro.  

Gebrek aan inspraak

Ook nu weer was er geen inspraak in de opmaak van het masterplan.  De commissievergadering, waarvoor de gemeenteraadsleden werden uitgenodigd, was geen commissievergadering.  Alles was al beslist.  Het plan was al uitgewerkt en de infobladen waren al lang bij de Post om verdeeld te worden.  ’s Anderendaags lagen ze al in de brievenbussen.  Nochtans had de N-VA herhaaldelijk in verschillende gemeenteraden gevraagd naar de vorderingen van het plan. Nooit werd er enig antwoord gegeven.

Voor de inwoners werd een hoorzitting georganiseerd, maar pas na de feiten.  Was het niet netter geweest om eerst een commissievergadering en een hoorzitting te houden en pas achteraf naar de krant te gaan en de infobladen te verspreiden?  Zo kon meteen de input van de gemeenschap, die het geheel zal moeten bekostigen, worden meegenomen.  Het zou alvast een stuk democratischer zijn overgekomen.

Na de commissievergadering werd de daar getoonde presentatie door de N-VA fractie opgevraagd.  Er werd een gecensureerde versie bezorgd.  De gepresenteerde tijdlijn was hier namelijk niet meer in terug te vinden. 

Door bezit kasteel werd aankoop ruïne kasteelhoeve onvermijdelijk

Van het moment dat het kasteel door de gemeente werd aanvaard of gekocht, leek de aankoop van de aanpalende kasteelhoeve onvermijdelijk.  Restauratie door privé partners liet immers op zich wachten en de bouwvalligheid van de hoeve deed afbreuk aan de site.  Het stemt dan ook tot nadenken dat privé partners blijkbaar niet het potentieel van deze site hebben gezien en de kosten van de restauratie blijkbaar niet opwogen tegen het mogelijke rendement. 

Bij de opmaak van het masterplan zou er ook met privé partners gepraat zijn.  Ook nu weer zou er geen interesse geweest zijn.  De N-VA vraagt zich af wie deze privé partners waren, en waarom ze geen interesse hadden.  Ligt de Commanderij geografisch niet gunstig genoeg?  Is het toeristisch te weinig aantrekkelijk? We vragen ons af of het dan aan de gemeenschap is om dergelijk project aan te gaan en het risico te lopen met een financiële kater achter te blijven.

Heeft de Vlaamse Gemeenschap geen interesse?

De Commanderij van Gruitrode is historisch onderhorig aan de Landcommanderij van Alden Biesen.  Deze laatste is in handen van de Vlaamse Gemeenschap.  De N-VA vraagt zich dan ook af of er al werd nagegaan of er interesse is vanuit de Vlaamse Gemeenschap om ook de Commanderij van Gruitrode aan te kopen.  Er is alleszins nooit communicatie hieromtrent geweest in de gemeenteraad.

Twee splinternieuwe cultuurcentra in een fusiegemeente van 23.000 inwoners?

De kasteelhoeve zou worden ingericht als cultuurcentrum.  De vraag moet worden gesteld of er werkelijk behoefte is aan een nieuw cultuurcentrum.  Het huidige Cultuurpunt heeft een optimale indeling om voorstellingen te laten plaatsvinden en ruimte te geven aan verenigingen.  Waarom dit afbreken en naar een minder optimale ruimtelijke invulling gaan van de kasteelhoeve?  Bovendien is er pas een splinternieuw Cultuurcentrum gebouwd in buurgemeente Opglabbeek.  Stel dat de fusie doorgaat, dan zullen er twee peperdure en splinternieuwe cultuurcentra op nauwelijks 5 km afstand van elkaar liggen.  Zelfs als de fusie niet doorgaat, lijkt het overshooting en zou er beter worden ingezet op intergemeentelijke samenwerking.

Werd er niet gedacht aan een woonzorgcentrum of zorgwoningen?

De inwoners van Gruitrode snakken naar een woonzorgcentrum, aangepaste woningen voor ouderen of zorgwoningen.  Om het hele project omtrent de Commanderij te bekostigen (om en bij de 9,3 miljoen euro), moet het centrale plein (Phil Bosmansplein) worden afgebroken en moeten er woonblokken op dit plein worden gebouwd.  Nergens wordt gewag gemaakt van een mogelijke invulling van deze woonblokken als woonzorgcentrum.  De verzuchting van de Gruitrodenaar werd blijkbaar niet gehoord.  Het zou voor de inwoners toch een stuk geruststellender zijn als dergelijk project centraal zou staan, in plaats van de nadruk te leggen op het prestigeproject dat wellicht in de steigers staat. 

De N-VA vraagt zich overigens af of er overwogen werd om een residentiële bestemming te geven aan de kasteelhoeve?

Centrumversterking?  Hoe dan?

Het is niet duidelijk op welke manier de nieuw op te trekken woonblokken centrumversterkend zullen werken.  In het masterplan wordt vermeld dat het Cultuurpunt indertijd op een ongelukkige plaats was ingeplant, in een zone “non aedificandi”.  Is het dan niet bijzonder vreemd dat er - na afbraak van het Cultuurpunt - nog meer gebouwen zullen worden geplaatst op het plein?  Het zicht op het centrum van Gruitrode en de Commanderij zal er niet meteen beter op worden.  Het verdwijnen van de ruime en centrale parkeergelegenheid zal geen kleinhandel of horeca aantrekken.  Bovendien is het voor de N-VA belangrijk dat er voor de woonblokken rekening gehouden wordt met een gezonde sociale mix.  Ook hierover geen woord in het masterplan.

Het masterplan heeft het over centrumversterking, het lijkt er echter eerder op dat de woonblokken nu eenmaal noodzakelijk zijn om het project te kunnen bekostigen.  

Op welke manier zullen toeristen worden aangetrokken?  

In de planontwikkeling zal de Commanderij niet alleen een cultuurcentrum zijn, waaruit weinig winsten te puren zullen zijn, maar ook een toegangspoort tot de Duinengordel.  Het is niet duidelijk op welke manier de Duinengordel zal worden gepromoot als toeristische trekpleister.   Nochtans staat of valt het principe van de “toegangspoort” met het toeristisch potentieel.  De N-VA fractie vraagt zich af welk budget zal worden uitgetrokken voor marktonderzoek, projectontwikkeling en promotie?  Moeten we er werkelijk maar van uit gaan dat deze invulling financieel verlieslatend zal zijn, zoals in het masterplan wordt aangehaald?

Zijn er cijfergegevens beschikbaar over welke inkomsten Meeuwen-Gruitrode jaarlijks haalt uit toerisme?  Welke inkomsten verwacht men door realisatie van dit plan?

Phil Bosmansplein als centrale ontmoetingsplaats

Er is bij de inwoners van Gruitrode ongerustheid over de toekomstige lokatie van sociale ontmoetingsgelegenheden zoals de zaterdagmarkt, de kermis, het skatepark, de petanquebaan.  De N-VA vraagt zich af of er reden is voor ongerustheid en op welke manier er ruimte zal worden voorzien voor deze ontmoetingsplaatsen.  

Gunning en projectpartners

De projectontwikkeling werd door Mapdepot uitgevoerd.  Het architectenbureau Architectuurdepot is nauw verweven met Mapdepot.  Zonder hier verdere insinuaties te willen maken, wil de N-VA wel al graag weten op welke manier het definitieve ontwerp gegund zal worden en op welke basis mogelijke projectpartners in aanmerking kunnen komen. 

Wat als de subsidies tegenvallen?

In het financiële plan wordt uitgegaan van een grote som aan subsidies.  Maar wat als deze subsidies niet of in mindere mate worden toegekend?  Gaat het project dan nog door en, zo ja, op welke manier zal de meerkost voor de inwoners dan worden gecompenseerd?

Vreemde verrekening van afbraak Cultuurpunt

Het gemeentebestuur lijkt zich wel rijk te rekenen.  Ze brengt immers de kosten, die niet meer zullen moeten worden gemaakt in het af te breken Cultuurpunt (1,5 miljoen euro), in mindering van het projectbudget.  Door geen interieurwerken uit te voeren, geen herstoffering, geen nieuw sanitair… te installeren, wort er zogezegd plots meer budgetruimte gecreëerd.  Diezelfde kosten moeten echter wel in de kasteelhoeve worden gemaakt.  Maar daar worden ze dan weer niet verrekend.  

Bovendien zal de afbraak van het Cultuurpunt een invloed hebben op de gemeentelijke balans.   Er zal vastgoedpatrimonium verdwijnen, maar ook hier wordt blijkbaar geen rekening mee gehouden.  

Toch niet hetzelfde verhaal als bij de verbouwing van het gemeentehuis? 

Zoals eerder al aangehaald, gaat het hier om een project waar enorme kosten voor de gemeenschap aan verbonden zijn.  Het gaat hier om een raming van kosten.  De N-VA wil deze keer garanties dat er niet hetzelfde zal gebeuren als met de kostenraming van het nieuwe gemeentehuis.  De kosten bleken hier uiteindelijk bijna 30% hoger te zijn dan geschat.  De N-VA vraagt of en wanneer er tussentijdse evaluaties zullen worden ingevoerd om tijdig te kunnen bijsturen als nodig.

Niet op kap van de gemeenschap

De inwoners mogen niet opdraaien voor dit prestigeproject.  In het kader van een mogelijke gemeentefusie wordt een verlaging van de gemeentebelastingen verwacht, zodat de inwoners ook daadwerkelijk de voordelen van dergelijke doorgedreven samenwerking kunnen gewaarworden.  Dit project mag in geen geval roet in het eten strooien. Er wordt nog steeds een verlaging van gemeentebelastingen verwacht.  In geen geval kan het zijn dat de inwoners moeten opdraaien om de kosten te dekken of de put te dempen.