De Commanderij van Gruitrode. Een megaproject, dat van een ruïne dé aantrekkingspool van Oudsbergen moet maken

Met veel aandacht heb ik het filmpje bekeken dat het inspraakproces omtrent de bestemming van de Commanderij moet inleiden. De burgemeester had het over een droombeeld. De architect liet zien hoe dat droombeeld er dan zou gaan uitzien (https://www.youtube.com/watch?v=Xf0_Hk0Q0uM&t=3708s).

Prachtig natuurlijk. Dat wel. Een droombeeld kost ook niks, op de kosten van de architect na dan.

Maar dat droombeeld realiseren, dat is een ander paar mouwen. Daar blijken al gauw ettelijke miljoenen voor nodig te zijn.

En dat moet ons toch doen nadenken. Het is inderdaad een site waar heel wat geschiedenis aan vast hangt. Het gaat om een beschermd monument. Alleen heeft men de site veel te lang laten verkommeren, waardoor de toestand vandaag erbarmelijk is. Het kasteel is verschillende keren verbouwd, waardoor er nog weinig origineels overblijft, de kasteelhoeve is ernstig aangetast.

Is het dan aan een dorpsgemeenschap om op te draaien voor de jarenlange verloedering? Moeten wij daar dan maar de kosten voor dragen? Moeten wij de CD&V meerderheid maar volgen als ze zeggen dat het Cultuurpunt moet verhuizen naar de kasteelhoeve? En waarom moet het Cultuurpunt eigenlijk verhuizen? Wie is vragende partij? Dat het Cultuurpunt aan een facelift toe is, daar kan ik nog inkomen.  

Maar om nu dergelijke peperdure verbouwings- en verhuisoperatie aan te gaan, is dat écht de prioriteit vandaag? Is dit het geschikte moment om een prestigeproject aan te gaan, terwijl we middenin een loodzware crisis zijn terechtgekomen? Hebben wij dringend nood aan een splinternieuw cultuurcentrum, terwijl er pas nog in Opglabbeek diep in de buidel is getast om een nieuw cultuurcentrum (den Ichter) uit de grond te stampen?

En dat de ruimtes van de Commanderij niet geschikt zijn om de activiteiten van het Cultuurpunt te herbergen, dat haalde de N-VA fractie al eerder aan en dat bleek nu ook duidelijk uit de presentatie van de architect. Er moest zowaar een nieuwe zaal worden aangebouwd! Tot daar het belang van het historische karakter van het gebouw... De architect bleek dat ook wel spijtig te vinden, aangezien de nieuwbouw half verzonken zal zijn in de grond. Bovendien moet er een tweede nieuw volume worden gebouwd om plaats te bieden aan een eetgelegenheid.

Maar de commanderijhoeve zou ook dienst doen als toegangspoort van de Duinengordel. En natuurlijk ben ik fier op onze achterliggende natuur. Wees maar zeker dat ik trots ben op ons duinenlandschap, op de vennen, op de heide en de bossen, op het Nationaal Park Hoge Kempen ook. Maar of de toegangspoort daarom zo duur hoeft te zijn, dat vind ik nog maar de vraag.

Het eerste deel van het project zou zo’n 7 miljoen euro kosten. Om en bij. En dan was men nog niet aan het kasteel begonnen. En ook niet aan het poortgebouw. Al veel eerder hebben wij gezegd om in ’s hemelsnaam privé partners te zoeken om te investeren in dit project. We hadden het over een vergiftigd geschenk (https://oudsbergen.n-va.be/nieuws/herbestemming-commanderij-gruitrode?pq...). Telkens kregen we te horen dat dit al herhaaldelijk geprobeerd was, maar dat er geen privé investeerders te vinden waren. Nu blijkt dat privé partners onontbeerlijk zullen zijn om het hele project te kunnen realiseren. 

Wat ook samenhangt met het Commanderijproject, is het nieuwbouwproject in het centrum van Gruitrode, dat als een grote financieringsbron wordt gezien. Nochtans wordt net Gruitrode niet aangemerkt als een centrum waar verdichting wenselijk is (gezien de ontsluitingsmogelijkheden en lokale voorzieningen). De vraag is ook welke impact dergelijke verdichting zal hebben op de verkeersafwikkeling en op het dorpszicht (inclusief het zicht op het kasteel). En als er dan inderdaad meer woongelegenheid nodig is in het centrum van Gruitrode, waarom kan dan de Commanderij daar niet voor dienen? Is dat überhaupt al onderzocht?

En waarom gaat men op een ingewikkelde manier nieuwe gebouwen inpassen in een site in geruïneerde toestand als er zoveel kerkgebouwen leeg staan?  Nochtans zijn kerkgebouwen ook waardevol, zowel voor het karakter van een dorp als qua emotionele waarde. Een duidelijk plan voor een bestemming van deze gebouwen is hoogst noodzakelijk, maar ontbreekt in Oudsbergen volledig.

Telkens opnieuw blijkt dat het CD&V bestuur niet goed heeft nagedacht over de impact die dergelijk project zal hebben op onze gemeente. Het bedrag dat we als beloning van Vlaanderen kregen om te fuseren, volstaat niet eens om dit project ten einde te brengen. En er zijn nog wel een aantal andere projecten in onze gemeente die hoegenaamd niet onder de noemer van “prestigeproject” vallen, zoals de bouw van een nieuwe sporthal in Opglabbeek. Daarover blijft het al geruime tijd oorverdovend stil.  

En moet zo’n prestigeproject nu, middenin een zware economische crisis, middenin een crisis die op vele vlakken sporen zal nalaten? Is het niet op zijn minst aangewezen om nu even de pauzeknop in te drukken? Moeten we nu niet volop inzetten op het ondersteunen van onze dorpskernen, op het welbevinden van onze inwoners, op onze ondernemers, handel en horeca?

Mensen hebben nu al de toegang tot de natuur dicht bij huis gevonden. Een dure toegangspoort, waar we nog jaren aan moeten betalen, zal daarin voor de Oudsbergenaren weinig meerwaarde bieden.

Binnenkort starten de inspraaksessies. Ik ben benieuwd hoeveel inspraak er nog mogelijk is. Het plan leek al behoorlijk af. En dat het Cultuurpunt zou verhuizen, dat was een uitgemaakte zaak. Of dienen deze sessies alleen maar om de Oudsbergenaren mee in het bad te trekken? Zodat we later niet meer kunnen klagen over die financiële put? Omdat we er zogezegd zelf voor hebben gekozen?

Frieda Gijbels (fractieleider N-VA Oudsbergen)